Ze wil zichzelf geen voorbeeldfiguur noemen. En ook geen inspiratiebron. “Dat klinkt alsof ik boven de mensen sta die ik ondersteun”, zegt Sylvia (55), ervaringsdeskundige bij Buurtteam Amsterdam-West. “Terwijl ik juist op gelijke hoogte met ze sta. We herkennen elkaar als Amsterdammers die heftige dingen hebben meegemaakt. En die niet langer toestaan dat dit ons beperkt.”
“Ik wilde studeren”, zegt Sylvia. “Ik was 18, vond leren leuk en had altijd goede cijfers gehaald op de havo.” Ze had zelfs al een hbo-opleiding voor ogen: Welzijnswerk. “Maar nog voordat ik daaraan kon beginnen, zette mijn vader me het huis uit. Opeens moest ik mijzelf onderhouden en dus werken. Studeren zat er niet meer in. En dat was precies wat hij wilde: het was niet de bedoeling dat ik zou doorleren terwijl hij dat niet had gedaan. Ik moest vooral niet denken dat ik meer kon dan hij. Of dat ik überhaupt iets voorstelde.”
Betere toekomst
Dat ze niet kon doorleren vond ze erg. “Maar het ergste was dat mijn moeder nu alleen zou zijn met hem. Met mijn vader die zo charmant kon zijn naar de buitenwereld, maar thuis vaak een andere kant liet zien: zijn verslaafdheid aan alcohol, zijn gemene opmerkingen, zijn gewelddadigheid.” Huiselijk geweld was niet de enige reden waarom haar moeder, broers, zussen en zijzelf trauma’s opliepen in het leven. “Allemaal hebben we ook andere dingen meegemaakt die je niemand toewenst. Maar dat geweld maakte het zeker niet makkelijker.”
Niemand in de buurt wist welke problemen het gezin had. Maar wel dát er problemen waren. “Genoeg reden voor mijn leeftijdsgenoten om me te pesten. Zoals ze ook deden om mijn huidskleur. Ik had amper vrienden en was diep ongelukkig. Toch bleef ik altijd dromen over een betere toekomst.” Dat ze jaren in dure kledingwinkels zou werken, had ze niet aan zien komen. “Maar dat was wel wat ik ging doen toen ik op straat was gezet. Het sloot aan bij mijn passie voor kleding. En ik heb veel geleerd in die winkels.”
Ervaring inzetten
Wat ze leerde? “Contact maken met heel diverse klanten. Door te praten, maar vooral door te luisteren. Ik toonde oprechte interesse en ontdekte dat ik zo sneller een beeld kreeg van mensen en passender kledingadvies kon geven.” Haar klanten waren enthousiast over haar. “Velen zeiden: ‘Als je ooit iets anders wilt doen, doe dan híér iets mee: met hoe goed je met mensen omgaat.’ Toen had ik nog geen idee dat ik dat inderdaad ooit zou gaan doen: als professioneel ervaringsdeskundige.”
Het idee om ervaringsdeskundige te worden kwam pas drie jaar geleden. “Het was een voorstel van mijn GGZ-psycholoog. Hij vertelde dat je als ervaringsdeskundige je eigen heftige ervaringen professioneel kunt inzetten voor anderen met zulke ervaringen. Cliënten merken dat je begrijpt wat zij meemaken. Daardoor vertrouwen ze je, voelen ze zich veilig en zijn ze op hun gemak.”
Reden tot trots
Sylvia was eind dertig toen ze voor het eerst bij een GGZ-psycholoog terechtkwam. “Niets had mij ooit omver gekregen. Niet het gepest, het geweld thuis of de dood van mijn moeder toen ik 26 was. En ook niet het feit dat ik daarna voor mijn zieke vader had gezorgd, omdat zij me dat gevraagd had. Pas toen hij tien jaar later ook stierf, viel ik om.” Het was, vertelt ze, alsof alle trauma’s die ze altijd had verzwegen en weggestopt, losbraken en haar in een zwart gat duwden. “Ik werd zelf ziek en kreeg angsten die ik nooit had gehad, zoals claustrofobie.”
Dankzij therapieën krabbelde ze weer op. Ze leerde om haar hart te luchten. Om zich in te zetten voor anderen zonder zichzelf weg te cijferen. En om zich niet langer kleiner te maken dan ze was. “Ik vind het nog altijd moeilijk om mezelf waardevol te voelen. Om trots te zijn op mezelf. Maar ik weet nu dat ik daar wel alle reden toe heb.” Dat ze het advies opvolgde om ervaringsdeskundige te worden, heeft daarbij geholpen. “Ik ben dit nu een jaar of drie met heel veel plezier. Ik zie dat ik Amsterdammers vooruithelp. En dat doet mijzelf ook goed.”
Veel vertrouwen
Inmiddels werkt Sylvia niet meer in een kledingwinkel. Ze is nu alleen nog ervaringsdeskundige. “Ik was dat eerst alleen op vrijwillige basis, voor diverse organisaties – na verschillende trainingen. Maar op een dag zag een medewerker van Buurtteam Amsterdam-West me aan het werk tijdens een bijeenkomst. Zij vroeg me of ik bij hén wilde komen werken, in loondienst.” Zo werd Sylvia de eerste ervaringsdeskundige van dit buurtteam. “Een heel fijne plek, waar ik veel vertrouwen voel van collega’s en mijn manager.”
Dat vertrouwen uit zich op verschillende manieren. “Zo ga ik geregeld zelfstandig naar cliënten. Ik ontmoet ze altijd eerst samen met een buurtteammedewerker, maar de afspraken erna doe ik alleen. Tenzij er praktische zaken nodig zijn – zoals contact met een bewindvoerder. Dan schakel ik die collega weer in.” Haar rol pakt zo goed uit dat ze kort geleden een vast contract kreeg. “Én de kans om een meerjarige post-hbo-opleiding te volgen: Specialist Huiselijk Geweld!”
Droom die uitkomt
“Ik ben net aan die studie begonnen”, vertelt ze. “En ik vind het geweldig. Het voelt als een droom die uitkomt, bijna veertig jaar nadat ik ’m opgaf.” Het smaakt ook naar méér, zegt ze. “Ik zou graag in de nabije toekomst met het buurtteam – en in samenwerking met een andere organisatie – een initiatief opzetten voor jongeren. Een plek waar ze terechtkunnen met problemen als pesten en huiselijk geweld. Velen hebben daar niemand voor, net zomin als ik vroeger.” Zo’n initiatief zou een eerbetoon zijn aan het kind dat ze was, zegt ze. “En aan mijn moeder, die altijd bleef geloven in een beter leven.”